KOBİ’ler İçin Vergi Terimleri Sözlüğü Neden Önemlidir?
Vergi terimlerinin doğru anlaşılması, mükelleflerin vergi mevzuatına uygun hareket etmelerini ve olası yasal sıkıntıları önlemelerini sağlamasında kritik rol oynar. Vergi sözlüğü, her KOBİ’nin erişimi olması gereken değerli bir rehberdir.
KOBİ’ler için vergi mevzuatında sıkça karşılaşılan ve anlamını bilmenin işlemleri kolaylaştıracağı, A’dan Z’ye önemli vergi terimleri içeren genişletilmiş bir sözlük hazırladık.
A
- Aidiyet: Bir şeye ya da yere ait olma durumu.
- Amme: Genel kamu, halkın tamamını kapsayan.
- Amme Borçlusu: Devlete veya kamu kurumlarına borcu olan bireyler veya kurumlar, bu tanıma vergi mükellefleri de dahildir.
- Amortisman: Sabit kıymetlerin yıpranma payı.
- Asgari Geçim İndirimi (AGİ): Çalışanın medeni durumu ve çocuk sayısına göre hesaplanan ve maaşından düşülen vergi indirimidir.
- Arızi: Olağan dışı, sürekli olmayan, geçici.
- Arızi Kazanç: Düzenli olmayan işlemlerden veya faaliyetlerden elde edilen gelir.
- Atıl Kapasite: Üretim kapasitesinin tam olarak kullanılmaması durumu.
B
- BSMV (Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi): Banka ve sigorta şirketlerince, belirli işlemler sonucunda elde edilen gelirler üzerinden alınan vergi.
- Bedel: Bir şeyin değeri ya da o şeyin yerine geçen miktar.
- Beyan: Vergi mükelleflerinin, kazançlarını resmi olarak vergi dairesine bildirmeleri işlemi.
- Beyanname: Gelir veya kazancın vergi dairesine bildirildiği resmi belge.
- Bilanço: Bir işletmenin varlıkları ile borçlarının karşılaştırmalı olarak gösterildiği mali tablo.
- Brüt: Kesintiler yapılmadan önceki ilk miktar.
- Butlan: Bir işlemin ya da belgenin baştan itibaren geçersiz olma durumu.
C
- Cari Hesap: İşletmeler arasında süregelen alacak ve borç işlemlerinin tutulduğu hesap.
- Cebren: Zor kullanılarak, güç kullanma yoluyla.
- Cebri İcra: Borcun ödenmemesi halinde, devletin zor kullanarak alacaklı lehine borcun tahsil edilmesi işlemi.
- Ceza İhbarnamesi: Vergi cezalarının kesildiği, mükellef veya vergi sorumlularına gönderilen ve olay hakkında bilgi ile ilgili kişilerin adını içeren resmi belge.
D
- Dar Mükellef Gerçek Kişi: Türkiye’de ikamet etmeyen kişiler, sadece Türkiye’deki gelirleri üzerinden vergilendirilir.
- Dar Mükellef Kurum: Türkiye’de kanuni veya iş merkezi olmayan kurumlar, sadece Türkiye’deki kazançları için vergi öderler.
- Defaten: Bir kerede, hepsi birden.
- Defter ve Belge Saklama: Yasaya göre, tutulan defterler ve belgeler, belirli bir süre boyunca saklanmalıdır.
- Defter-i Kebir: İşlemlerin detaylı bir şekilde hesaplara dağıtıldığı ve toplandığı ana muhasebe defteri.
- Dolaylı Vergi: Tüketim vergileri gibi, mükellef tarafından dolaylı olarak ödenen vergi.
E
- E-Fatura: Elektronik ortamda hazırlanan ve saklanan fatura.
- E-İmza: Elektronik ortamda yapılan işlemleri güvenli bir şekilde imzalamaya yarayan dijital imza.
- Emsal Bedel: Bir malın gerçek değeri bilinmediğinde, benzeri mallara göre belirlenen tahmini satış değeri.
- Emtia: Satılmak üzere üretilen ticari mallar.
- Envanter Çıkarma: Bir işletmenin, belirli bir tarih itibarıyla sahip olduğu varlıkların ve yükümlülüklerinin listesini çıkarma işlemi.
- Envanter Defteri: İşletmenin her hesap döneminde varlık ve borçlarının kaydedildiği zorunlu defter.
Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği e fatura programı olan Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de Ücretsiz e-dönüşüm danışmanlığımız ile e-faturaya geçin ve internet erişimi olan her yerden e-fatura kesin.
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
F
- Faiz: Borç verilen paranın zamanla artış göstermesi sonucu elde edilen gelir.
- Fatura: Satılan mal ya da yapılan hizmet karşılığında düzenlenen ve satıcının alıcıya verdiği resmi belge.
- Fasid: Geçersiz, işlevini yitirmiş.
- Fevkalade Amortisman: Afetler veya yeni icatlar sebebiyle değer kaybına uğrayan varlıklar için uygulanan özel amortisman oranları.
- Fire: Üretim sırasında malzemenin kaybı.
G
- Gelir Vergisi: Bireylerin bir yıl içinde elde ettiği gelir üzerinden ödediği vergi.
- Gider Pusulası: Vergiden muaf esnaflar için, yapılan iş karşılığında düzenlenen ve fatura işlevi gören belge.
- Gider Vergisi: İşletmenin faaliyetleri sonucu ortaya çıkan masraflar.
- Gıyap: Bir yerde bulunmamak, mevcut olmamak.
- Geçici Vergi: Kurumlar ve bazı gelir vergisi mükellefleri tarafından, yıl içinde dönemler halinde ödenen vergi.
H
- Harcırah: Görev ya da iş nedeniyle yapılan masrafların karşılanması için ödenen tutar.
- Harç: Resmi işlemler karşılığında ödenen ücret.
- Hasılat Defteri: Yabancı nakliyat şirketlerinin veya temsilciliklerinin Türkiye’deki gelirlerini kaydettikleri defter.
- Hasılat: Bir işletmenin belirli bir dönemdeki toplam satış geliri.
- Hibe: Karşılıksız olarak verilen mal ya da para.
- Hilaf: Aksi, zıt.
- Halel: Zarar veya eksilme hali.
- Hitam: Son, final.
- Huzur Hakkı: Toplantılara katılım için yönetim kurulu üyelerine ödenen ücret.
İ
- İbraz: Bir senedi göstererek ödeme talep etme.
- İcar: Kiralama işlemi.
- İhtiyari Beyan: Mükellefin, vergi dairesine sunduğu ve vergi matrahını kendi belirlediği beyan.
- İkmal: Tamamlama, bitirme.
- İkrazat: Verilen borç miktarı.
- İndirilebilir KDV: Satın alınan mal ve hizmetlerle ilgili ödenen KDV’nin, satılan mal ve hizmetlerden elde edilen KDV’den düşülmesi.
- İstihkak: Hak ediş, kazanılan şey.
- İştira: Bir senedin banka tarafından vadesinden önce satın alınması.
- İvaz: Bir işlem karşılığında ödenen bedel.
- İvazsız: Karşılıksız, bedelsiz.
K
- KDV (Katma Değer Vergisi): Mal ve hizmetlerin üretim ve dağıtım aşamalarında ortaya çıkan değer artışı üzerinden alınan vergi.
- Kayyum: Resmi bir görevle belirli bir malı yönetmek ya da belirli bir işi yapmak üzere atanan kişidir.
- Kısmi Tevkifat: Hesaplanan verginin bir kısmının işlemi yapan tarafından, diğer kısmının ise alıcı tarafından ödenmesi durumudur.
- Konkordato: İflas tehlikesi altındaki borçlunun, borçlarını ödeyebilmesi için alacaklılarla yapılan anlaşma veya borç yapılandırmasıdır. Borçlunun iflastan kurtulması için alacaklılara çeşitli tavizler verilmesi sürecidir.
- Kurumlar Vergisi: Şirketlerin, kooperatiflerin ve diğer tüzel kişiliklerin elde ettiği kazanç üzerinden ödediği vergi.
M
- Matrah: Verginin hesaplanmasına esas olan miktar.
- Maktu Vergi: Sabit oranda belirlenen ve eşit miktarlarda alınan vergi.
- Muhasebe: İşletmenin finansal işlemlerinin kaydedilmesi, sınıflandırılması, özetlenmesi, ve raporlanması işlemleri.
- Muaccel Borç: Her an ödenmesi istenebilecek, vadesi gelmiş veya vadesiz borç.
- Mukayyet Değer: Muhasebe kayıtlarına göre bir varlığın kaydedilmiş değeri.
- Mücbir Sebepler: Vergi ödevlerinin yerine getirilmesini engelleyen, mükellefin kontrolü dışındaki durumlar.
- Müflis: İflas etmiş, borçlarını ödeyemeyen kişi veya kurum.
- Muhtasar Beyanname: Gelir veya kurumlar vergisi kesintilerinin ve sigorta primlerinin topluca beyan edildiği belge.
N
- Narh: Devlet tarafından belirlenen mal ve hizmet fiyatları.
Ö
- ÖTV (Özel Tüketim Vergisi): Belli mal ve hizmetler üzerinden alınan vergi.
- Örtülü Sermaye: Bir şirketin ilişkili kişi veya kurumlara, normalden fazla borç vermesi ve bu durumun şirketin sermaye yapısını olumsuz etkilemesi.
- Özel Beyanname: Yabancı kurumların, Türkiye’de elde ettikleri belirli kazançları bildirmek için vermek zorunda oldukları beyanname.
Binlerce işletme sahibinin cari hesap takibi , satış takibi için kullandığı online ön muhasebe programı Logo İşbaşı’nı siz de 14 gün boyunca deneyebilir ve memnun kalırsanız uygun paketlerinnden birini tercih ederek internet erişimi olan her yerden gelir gider takibinizi gerçekleştirebilirsiniz
R
- Rayiç: Bir mal veya hizmetin piyasa değeri.
- Rücu Hakkı: Ödenen bir miktarın, yararlanan kişiden geri istenme hakkı.
- Rüçhan Hakkı: Bir alacağın diğer alacaklara göre öncelikli olarak tahsil edilmesi hakkı.
S
- Sermaye: İşletmenin sahip olduğu toplam varlık değeri.
- Sehven: Kazara, yanlışlıkla.
- Serbest Meslek Faaliyeti: Şahsi bilgi, beceri ve mesaiye dayalı, ticari olmayan, bağımsız yapılan işler.
- Stopaj: Gelir veya kurumlar vergisi gibi vergilerin, kaynağında kesilerek doğrudan vergi dairesine ödenmesi.
- Sirküler: Vergi ve uygulamalarla ilgili, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan yönlendirici yazılar.
- Serbest Meslek Makbuzu (SMM): Serbest meslek erbabının verdiği hizmet karşılığında müşterisine düzenlediği ve hizmetin bedelini belirten resmi belgedir.
Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği ön muhasebe programı Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de internet erişimi olan her yerden ön muhasebenizi takip edin!
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
T
- Tam Mükellef: Türkiye içinde ve dışında kazanç elde eden kişi ve kurumlar.
- Tam Tevkifat: İşlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin tamamının alıcı tarafından ödenmesi.
- Tarh: Vergi dairesinin vergi alacağını hesaplayıp tespit etmesi.
V
- Vade: Ödemenin son günü.
- Vergi Ziyaı: Vergi ödevlerinin ihmal edilmesi sonucu verginin eksik veya geç tahakkuku.
- Verginin İdarece Tarhı: Mükelleflerin ödevlerini yerine getirmemesi sebebiyle verginin idarece tahakkuku.
- Vuzuh: Netlik, belirginlik.
- Vergiye Gönüllü Uyum: Mükelleflerin vergi yükümlülüklerini doğru ve zamanında yerine getirmesi.
Y
- Yevmiye Defteri: İşletmenin günlük mali işlemlerinin kronolojik olarak kaydedildiği defter.
- Yıllık Gelir Vergisi: Bireylerin bir yıl içinde elde ettiği toplam gelir üzerinden ödediği vergi.
Z
- Zarar Dönemi: İşletmenin gelirlerinin giderlerinden az olduğu ve net zarar kaydettiği dönem.
- Zayi: Kaybolmuş veya boşa harcanmış.
- Zayiat: Kayıplar, zararlar
Daha fazla terim için GİB’in resmi sitesinde yer alan vergi terimleri sözlüğünü inceleyebilirsiniz.
Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği e fatura programı olan Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de Ücretsiz e-dönüşüm danışmanlığımız ile e-faturaya geçin ve internet erişimi olan her yerden e-fatura kesin.
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
Bu yazımızı okuyanların ilgisini çeken diğer yazılarımızı siz de incelemek isterseniz aşağıda bulabilirsiniz;
E-Fatura Nedir, Avantajları Nelerdir?
Tarh Nedir? Vergide Tarh Ne Anlama Gelir?
e-Serbest Meslek Makbuzu (e-SMM) Nedir? Avantajları Nelerdir?