Verginin tanımsal karşılığı çoğu kişi tarafından biliniyor olsa da kanunlarla birbirinden ayrılan ve farklı mükelleflerin sorumlu tutulduğu çok sayıda vergi çeşidi mevcuttur. Özellikle bunlardan birkaçı ise herkesin bilmesi gereken, çoğu kişinin ödemekle yükümlü olduğu vergi türleridir. Pek,i bu vergi türleri ne anlama gelir ve mükellefleri kimlerdir?
Vergi Nedir?
Vergi; devletin kişilerden ve kurumlardan kanunla belirlenen şekilde kamusal hizmetlerin yapılabilmesi amacıyla alınan paralardır. Vergi, diğer kamu kurumlarının ve devletin, kamu hizmetlerinin sağlanması için kişilerden ve kurumlardan zorunlu olarak alınan paralardır. Zorunlu olmakla birlikte vergi, ödeme gücüne göre herkesin farklı yükümlülüğe sahip olduğu ve anayasada yeri olan bir konudur.
Vergi Çeşitleri Nelerdir?
Vergi türleri kendi içlerinde belli kodlarla isimlendirilirler. Gelir İdaresi Başkanlığı’na ait vergi listesinde oldukça fazla sayıda vergi çeşidi olmasına karşın, başlıca vergi çeşidi dendiğinde karşınıza 7 adet vergi çıkar. Bunlar;
- Gelir Vergisi
- Kurumlar Vergisi
- Katma Değer Vergisi (KDV)
- Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
- Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)
- Damga Vergisi
- Emlak Vergisi
Gelir Vergisi Nedir?
Gelir vergisine tabi olan kişiler gerçek kişilerdir. Bunlar; hukuki olarak hak edinebilecek olan ve yetki kullanabilen, kurumsallaşmamış olan mükelleflerdir. Gelir Vergisi Kanunu’na göre bu vergi türünün tanımı; ‘’Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.’’
Gelirin unsurları:
Gelir Vergisi’ne tabi olabilecek gelirleri kanunda da sıralandığı şekilde aşağıda görebilirsiniz:
- Ticari kazançlar,
- Zirai kazançlar,
- Ücretler,
- Serbest meslek kazançları,
- Gayrimenkul sermaye iratları,
- Menkul sermaye iratları,
- Diğer kazanç ve iratlar.
Gelir vergisi mükellefleri kimlerdir?
Tam mükellefler:
- Türkiye’de ikamet edenler,
- Resmi daire ve müesseselere ya da merkezi Türkiye’de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı bulunup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları,
- Takvim yılı içerisinde Türkiye’de kesintisiz olarak 6 aydan fazla ikamet edenlerdir.
Bu özelliklere sahip olan mükellefler Türkiye’de ya da Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tamamı üzerinden vergiye tabi tutulurlar.
Dar mükellefler:
Türkiye’de ikamet etmeyen gerçek kişilerse dar mükellef sayılırlar. Bu kişiler yalnızca Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergiye tabidirler.
Kurumlar Vergisi Nedir?
Kurumlar vergisi; kuruma ait kazançlar üzerinden alınan vergi türüdür. Bir takvim yılı içerisinde elde edilen safi kurum kazancı üzerinden hesap edilerek devlete ödenir.
Bu vergi türüne tabi olan kurumlar;
- Sermaye şirketleri,
- Kooperatifler,
- İktisadi kamu kuruluşları,
- Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler,
- İş ortaklıkları.
Kurum vergisi, kurum kazancının %20’si oranında devlete ödenir.
Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği ön muhasebe programı Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de internet erişimi olan her yerden ön muhasebenizi takip edin!
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
Katma Değer Vergisi Nedir?
Katma değer vergisi (KDV); satılan mal veya hizmeti satın alan kişinin, mal veya hizmeti satan kişiye ödediği vergidir. Katma değer vergisi dolaylı bir vergi türüdür. Mal ya da hizmeti satın alan kişi satan kişiye belirli bir ücret öder. Bu ücretten belirli oranlarda kesinti yapılır. Bu kesinti KDV’dir. Devlet tarafından belirlenen KDV oranlarıysa %1, %8, %18 olmak üzere üç çeşittir.
Katma değer vergisi mükellefleri kimlerdir?
- Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 8. Maddesine göre KDV mükellefleri;
- Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde bu işleri yapanlar,
- İthalatta mal ve hizmet ithal edenler,
- Transit taşımalarda gümrük ya da geçiş işlemine muhatap olanlar,
- PTT İşletme Genel Müdürlüğü ve radyo ve televizyon kurumları,
- Her türlü şans ve talih oyunlarını tertip edenler,
- Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakları kiraya verenler.
Katma Değer Vergisi’nin konusunu teşkil eden işlemler:
Türkiye’de yapılan ve KDV’ye tabi olan işlemler;
- Ticari, sınai, zirai faaliyetler ve serbest meslek faaliyeti kapsamında yapılan teslim ve hizmetler,
- Her türlü mal ve hizmet ithalatı,
- Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler. (Katma Değer Vergisi Kanunu Madde 1)
Özel Tüketim Vergisi Nedir?
Özel tüketim vergisi; belirli bir mal ya da ürünlerin üzerinden maktu veya oransal alınan bir vergi türüdür. ÖTV lüks, sağlığa ya da çevreye olumsuz etkileri bulunan mallar için uygulanır. Bu açıdan sosyal fayda sağlaması amaçlanan bir vergi türüdür.
ÖTV hangi ürünlerde uygulanır?
- Kürk, lüks araba ya da mücevher gibi lüks ürünlerde,
- Tekel ürünleri gibi insan sağlığını tehdit edebilen ürünlerde,
- Benzin, kömür ya da fosil atık gibi çevreye zararı olan ürünlerde uygulanır.
ÖTV istisnası ne anlama gelir?
Lüks olarak değerlendirilen mal ya da hizmetlerden alınan ÖTV, kanunda bazı istisnaları da beraberinde getirir. Kanuna göre dolmuş, taksi, otobüs, minibüs, çekici, kamyonet ve kamyonla ticari yük taşımacılığı yapan firmalar, şehir için yolcu taşımacılığı yapan firma ve kişiler bu istisnadan faydalanır. Bunların dışında askeri, diplomatik, ithalat, ihracat, Türk Hava Kurumu istisnaları da mevcuttur.
Kullanan 10 kişiden 9’unun önerdiği ön muhasebe programı Logo İşbaşı ile siz de e fatura ve e arşiv faturalarınızı dilediğiniz yerden kolaylıkla kesebilir ve saniyeler içinde gönderebilirsiniz. Oturduğunuz yerden 15 dakika gibi çok kısa bir sürede ücretsiz e-dönüşüm danışmanlığımız ile e-faturaya geçebilir yıllık 1000 e fatura kontör hediyesinden yararlanabilirsiniz.
Damga Vergisi Nedir?
Kişiler arası, kurumlar arası ya da kişilerle kurumlar arasında oluşan her türlü hukuki ve resmi işlemleri belgeleyen kağıtlardan alınan bir vergi türüdür. Damga vergisinin alınabilmesi için belgenin ibraz edilebilir ya da imzalanabilir olması veya imza yerine geçen ibarelerin yer alıyor olması gerekir.
Damga vergisi mükellefleri kimlerdir?
Damga vergisi kanunu kapsamına giren ve resmi niteliğe sahip olan kağıtları imzalayan kişiler damga vergisinin mükellefi olurlar. İmzanın sahibi olan taraflardan biri resmi bir kuruluş ya da muaf sayılan bir durumdaysa vergiden sorumlu olan kişi diğer taraf olur.
Motorlu Taşıtlar Vergisi Nedir?
MTV yılda iki kez ödenmesi zorunlu vergi türüdür. Bu vergi, Karayolları Trafik Kanunu’na ait şartlara göre trafik şubelerinde kayıtlı olan motorlu taşıtlardan alınır. Kara taşıtlarının yanı sıra helikopter, uçak, motorlu deniz taşıtları içinde bu vergi türü geçerlidir. Ödemeleri ocak ve temmuz aylarında olacak şekilde yılda iki dönem olarak belirlenmiştir.
MTV, araçlara ait sicil kaydının başlamasıyla ödenmeye başlar. Sicil kaydı silinene kadar MTV ödenmeye devam edilir. Sizler için geliştirdiğimiz MTV Hesaplama uygulamsını kullanrak hızlı bir şekilde aracınızın mtv tutarlarını öğrenebilirsiniz.
Emlak Vergisi Nedir?
Arazi, arsa, bina veya iş yeri gibi taşınmazlardan alınan vergi çeşidi emlak vergisi olarak adlandırılır. Sürekliliği olan bir vergi çeşididir. Arazi ve bina olarak ikiye ayrılmış durumdadır. Mükellefler emlak vergisini tek seferde ödeyebildikleri gibi iki taksit halinde de ödemeyi gerçekleştirebilirler.
Emlak vergisi mükellefi, taşınmazın tapusuna sahip olan kişidir. Bundan dolayı emlak vergisi dolaysız bir vergi türüdür. İşsizler, engelliler, ev hanımları ve bazı şartlara bağlı olarak emekliler, emlak vergisinden muaf tutulurlar.
Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği e fatura programı olan Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de Ücretsiz e-dönüşüm danışmanlığımız ile e-faturaya geçin ve internet erişimi olan her yerden e-fatura kesin.
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
Bu yazımızı okuyanların ilgisini çeken diğer yazılarımızı siz de incelemek isterseniz aşağıda bulabilirsiniz;
Geçici Vergi Nedir? Nasıl Hesaplanır?Vergi Matrahı Artışı Nedir ve Nasıl Yapılır?
Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?