Birden fazla kişinin ortaklığı ile kurulan ve sürdürülen ticari işletmelerde kimi zaman anlaşmazlıklar meydana gelebilir ya da bazı sebepler sonucu bu ortaklıklar sonlanabilir. Bu gibi durumlar kanun çerçevesinde, usulüne uygun olarak gerçekleşmediğinde yaptırımlar söz konusu olabilir. Bu sebeple, hangi şirket türünde ortaklıktan çıkma ve çıkarma işlemlerinin ne şekilde yapıldığını bilmek oldukça önemlidir.
Şirket Ortaklığından Ayrılmak İçin Nereye Başvurulur?
Şirket ortaklığından ayrılmak isteyen bir ortak, öncelikle şirketin türüne ve ortaklık yapısına bağlı olarak belirli adımları izlemelidir. Limited ve anonim şirketlerde ortaklıktan ayrılma süreci farklılık gösterebilir. Limited şirketlerde ortaklıktan ayrılma için öncelikle yazılı bir başvuru ile şirket yönetimine müracaat edilir ve çıkış talebi şirketin genel kurulunda görüşülerek karara bağlanır. Şirket sözleşmesinde, ortaklıktan ayrılma koşulları ve tazminat yükümlülükleri gibi hususlar belirlenmişse, bu koşullar doğrultusunda işlem yapılır.
Ortaklığın sonlandırılması için, şirket sözleşmesinde belirtilen şartlar ve mevzuat hükümleri doğrultusunda, ilgili ticaret sicil müdürlüğüne de başvurulması gereklidir. Ayrılma kararı ve ilgili belgeler, ticaret sicilinde tescil ve ilan edilmelidir. Şirketin türüne ve hisselerin devrine ilişkin özel düzenlemeler dikkate alınarak, gerekli prosedürler tamamlanmalıdır.
Limited Şirket Ortaklıktan Çıkarma Haklı Sebepler Nelerdir?
Limited şirketlerde bir ortağın ortaklıktan çıkarılabilmesi için haklı sebeplerin varlığı gereklidir. Bu sebepler arasında, şirketin işleyişini olumsuz etkileyen davranışlar, diğer ortaklara veya şirkete zarar verme, şirket sırlarını ifşa etme ve rekabet yasağına aykırı davranışlar yer alabilir. Ayrıca, şirketin mali yapısını olumsuz etkileyen hareketler, hileli işlemler veya dürüstlük kurallarına aykırı davranışlar da çıkarma sebebi olarak değerlendirilebilir. Haklı sebepler, şirketin varlığını veya işleyişini tehlikeye atan davranışları kapsar.
Ortaklıktan çıkarma için, genel kurul kararı alınması ve bu kararın ticaret siciline tescil edilmesi gerekmektedir. İlgili ortak çıkarılma kararına karşı dava açma hakkına sahiptir ve mahkeme süreci boyunca çıkarma işleminin sonuçları durdurulabilir. Yasal prosedürlerin titizlikle uygulanması ve şirket sözleşmesinde yer alan kuralların dikkate alınması, hukuki sorunların önlenmesi açısından önemlidir.
İş Ortaklığı Nasıl Sonlandırılır?
İş ortaklığının sonlandırılması, ortakların karşılıklı anlaşması veya sözleşmenin sona erme şartlarının gerçekleşmesiyle mümkündür. Ortaklar, ortaklık sözleşmesinde belirtilen koşullara göre karşılıklı olarak mutabakata vararak iş ortaklığını feshedebilirler. Fesih işlemi sırasında, iş ortaklığına ait borç ve alacakların tasfiyesi, iş ilişkilerinin ve yükümlülüklerin sonlandırılması gibi konuların çözülmesi gerekmektedir. Fesih kararı alındığında, ticaret siciline başvurularak fesih işleminin tescil ve ilan edilmesi zorunludur.
İş ortaklığı sona erdiğinde, taraflar arasındaki mali ve hukuki ilişkilerin düzenlenmesi için devir teslim işlemleri yapılır. Ortaklar arasında yapılacak olan mutabakat sonucu, iş ortaklığına ait mal varlıkları ve sorumluluklar taraflar arasında paylaştırılır. Eğer iş ortaklığında sözleşme ihlali veya uyuşmazlık durumu varsa, yasal yollarla çözüm aranabilir ve mahkeme süreci başlatılabilir. Bu süreçlerin doğru bir şekilde yürütülmesi için ilgili mevzuata ve sözleşme hükümlerine uyulması gereklidir.
Anonim Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma
Anonim şirket bünyesinde, pay sahiplerinin ortaklıktan çıkma hakkı Türk Ticaret Kanunu tarafından düzenlenir. Kanuna göre pay sahibi, şirketteki ortaklık ilişkisini, payını hakim şirket ya da teşebbüse satarak kullanabilir. Halka açık ortaklıklarda pay sahibi, payları belirli bir oranın üzerinde olan diğer pay sahibine kendi payını satarak ortaklıktan ayrılabilir. Böyle bir durum söz konusu olduğunda bu ayrılık, pay sahibinin “çıkma hakkı” ya da “satma hakkı” olarak adlandırılır.
Pay sahibine, halka açık şirketin önemli nitelikte işlemleri için ayrılma hakkı tanınır. Sermaye Piyasası Kanununun 23. maddesine göre önemli sayılabilecek kararlar şunlardır
- Halka açık ortaklıkların birleşme ve bölünme işlemlerinde taraf olması,
- Tür değiştirme ya da sona erme kararı,
- Mal varlığının tümünü veya büyük bir bölümünü devretmesi veya önemli ölçüde değiştirmesi,
- İmtiyaz öngörmesi,
- Var olan imtiyazların kapsam ya da konusunu değiştirmesiyle borsa kotundan çıkması.
Pay sahiplerinden genel kurula katılarak olumsuz oy kullanan ve bu oyları tutanağa işleten kişiler, kendilerine ait olan payları halka açık ortaklığa satarak devredebilir. Böylece ortaklıktan çıkma işlemi gerçekleşir. Bunun dışında, pay sahibinin genel kurul toplantısına katılmasına haksız yere engel olunması ve davet veya gündemin ilanı gibi unsurların usulsüz bir şekilde gerçekleşmesi halinde olumsuz oy ve muhalefet şerhi gerekli görülmeksizin ayrılma hakkı doğar.
Anonim Şirketlerde Ortaklıktan Çıkarma
Serbest Piyasa Kanununun 27. maddesine göre, pay alım teklifi neticesinde ya da birlikte hareket edecek şekilde elde edilmiş olan payların, kurul tarafından belirlenen orana ya da bu orandan da fazlasına ulaşması söz konusu olabilir. Kurulun belirlediği oranlarda payı bulunan çoğunluğun, azınlıkta kalan pay sahiplerini çıkarma hakkı doğar.
Pay sahiplerinden çıkarma hakkı bulunanlar, kurulun belirlediği süre içerisinde, halka açık olan ortaklığın oluşturduğu genel kurulda azınlık olarak kalan pay sahiplerinin hak ettiği payları iptal edebilmesi ve bu payları temsil eden yeni payların çıkarılıp kendisine satılmasını talep etme hakkına sahiptir.
Serbest Piyasa Kanununa göre pay bedelini belirlemek için toplantı düzenlenir ve burada kurul kararı verilir. Borsada işlem görmeyen payların satış fiyatı ile ilgili uygulamalar kurul tarafından belirlenir.
Çıkarma hakkına ilişkin maddeye göre, bu hakkın kurul tarafından belirlenen oranlarda olacağı hallerde, söz konusu pay sahibi de çıkma hakkına sahip olur. Buna göre, pay sahiplerinden azınlıkta kalanlar, kurulun belirlediği sürede ve oranda diğer pay sahiplerinden paylarını adil olan bedel karşılığında almasını talep edebilir. Yani, belirli oranda payı elinde bulunduran şahsın çıkarma hakkı ve azınlık olarak kalan pay sahibinin satma hakkı kanunda birlikte düzenlenir.
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma
Türk Ticaret Kanununun 638. maddesine göre limited şirket ortaklarından birinin ortaklıktan çıkması ancak şirket sözleşmesinde yer alan çıkma hakkına ya da haklı nedenlerin bulunmasına ilişkin düzenlemelere bağlıdır.
Şirket sözleşmesi kapsamında çıkma hakkı bir koşula bağlanmadan düzenlenebildiği gibi belirli sebeplerin oluşması koşuluyla da çıkma hakkı oluşabilir. Eğer şirket sözleşmesinde çıkma hakkı hiçbir koşula bağlı değil ise pay sahibi, tek taraflı beyanı ile çıkma işlemini gerçekleştirebilir. Ancak, çıkma hakkı sözleşmede belirli bir koşula bağlı olarak gerçekleşebiliyor ise pay sahibinin talebi doğrultusunda genel kurul buna ilişkin bir karar alır. Genel kurul bu talebi kabul etmeyebilir. Bu durumda pay sahibi, çıkma şartlarının gerçekleştiğini kanıtlamak amacıyla mahkemeye başvurabilir.
Genel olarak limited şirket sözleşmelerine en fazla eklenen çıkma hakkına ilişkin sebepler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Belirli süre boyunca şirketin zarar etmesi
- Karlılığın hedeflenen seviyeye ulaşamaması
- Ortaklardan bazılarının taahhüt edilen sermaye payını ödememesi şeklindedir.
Bunların dışında haklı sayılabilecek diğer sebepler aşağıdaki gibidir:
- Ortaklar arasında karşılıklı güven sarsıcı ve birlikte çalışmalarını zorlayan olayların olması
- Şirketin zarar etmesi
- Şirketin kötü bir yönetime sahip olması
- Ortakların kar paylarının ödenmemesi şeklindedir.
Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkarma
Limited şirket ortaklarından birinin çıkarılabilmesi için o şirkete ait sözleşmede bu duruma ilişkin belirlenen şartların gerçekleşmesi ve genel kurul tarafından karar alınmış olması gerekir. Haklı sebep olduğu halde genel kurul çıkarma işlemini kabul etmemişse mahkemeye başvurulabilir. Böylece mahkeme, haklı sebeplerin varlığına yönelik karar vererek çıkarma işleminin gerçekleşmesini sağlayabilir.
Limited şirket sözleşmesinde ortağın çıkarılması konusunda belirli şartlar öngörülmüş ve genel kurulda ihraç kararı alınmış ise ortağı çıkarma işlemi gerçekleşmiş olur. İhracı gerçekleşen ortak, çıkarma işlemine ilişkin genel kurul kararının kendisine noter tarafından bildirilmesinden sonraki 3 ay içinde kararın iptal edilmesi için dava açma hakkına sahip olur.
Limited şirket sözleşmesinde yer alan çıkarma nedenleri eşitlik ilkesine uygun ve tarafsız olmalıdır. Ayrıca, genel kurulun ortaklıktan çıkarma kararı vermesi halinde, bu kararın ispatlanması ve söz konusu ortağın genel kurul toplantısında bulunmuş ve oy kullanmış olması gerekir. Toplantı esnasında bu ortağın konuşmasının engellenmiş olmaması da önemlidir.
Limited şirket sözleşmesinde herhangi bir haklı neden düzenlemesi yer almasa bile böyle bir nedenin varlığı halinde ortak çıkarma işlemi için dava açılabilir. Haklı sayılabilecek nedenler aşağıdaki gibidir:
- Şirkete bağlılık yükümlülüğünün ihlali
- Şirkete karşı borçların gerektiği gibi yerine getirilmemiş olması
- Şirketi dolandırmaya yönelik faaliyetler
- Ehliyetsizlik gibi hallerdir.
Limited şirket, söz konusu nedenlerden biri ile şirketten ayrılan ortağa ayrılma akçesi öder. Ayrılma akçesi, ortaklıktan çıkarılan şahsın sahip olduğu esas sermaye payının ayrıldığı tarihteki değerini karşılayan tutardır.
Siz de on binlerce kullanıcı olan ön muhasebe programı Logo İşbaşı ile e fatura ve e arşiv faturalar dilediğiniz yerden kolaylıkla kesebilir ve anında gönderebilirsiniz. Alanında uzman danışanların ücretsiz desteği ile tüm ön muhasebe işlemlerinizi ister webden ister cepten kolaylıkla kontrol edebilirsiniz
Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği e fatura programı olan Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de Ücretsiz e-dönüşüm danışmanlığımız ile e-faturaya geçin ve internet erişimi olan her yerden e-fatura kesin.
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
Bu yazımızı okuyanların ilgisini çeken diğer yazılarımızı siz de incelemek isterseniz aşağıda bulabilirsiniz;