İşçi ve işveren arasındaki hukuki ilişki, iş sözleşmesi adı verilen taahhütname ile kurulur. İş sözleşmesi, işçi ve işveren arasında oluşabilecek bütün anlaşılmazlıkları engelleyerek, işin normal seyrinde devam edebilmesini sağlar. İş sözleşmesi sayesinde işçi, işverenin belirlediği şartlarda ve saatlerde çalışacak olduğunu garanti eder. İşveren, iş sözleşmesini imzalayarak, belirlenmiş şartlara uygun bir şekilde çalışan işçiye, belirtilen ücreti ödeyecek olduğunun garantisini verir. Günümüzde çok sayıda sektörde, işe alımlardan önce iş sözleşmesi kullanılır. Bu sayede işçi, işin gerekliliklerini, şartlarını ve niteliğini bilir bir şekilde işe başlar.
İş Sözleşmesi Nedir?
İş sözleşmesi, işçi ve işveren arasında yapılan, her iki tarafı da ilgilendiren şartları içeren ve her iki tarafın da imzasını taşıyan resmi bir belgedir. İş sözleşmesinde söz konusu işe dair bilgiler yer alır. Bu bilgiler, işin niteliği ve şartlarını belirtir. İşveren, işçisini işe almadan önce, iş sözleşmesini imzalamasını ister. Bu sayede işçi, işe girmeden önce, başlayacağı işe dair detaylı bilgi edinebilir.
İş sözleşmesi sayesinde işçi, yapacağı iş sonucunda her iki tarafın da anlaşarak belirlediği ücreti maaş ödemesi olarak alacağından emin bir şekilde işe başlar. İş sözleşmesi, işverenin işçisine ödeme yapacağını garanti eder. İşveren de, işçisinin söz konusu işi şartlarına uygun bir şekilde yerine getireceğinden emin olur.
İş Sözleşmesinin Özellikleri
İş sözleşmesi belgelerinin birçok farklı özelliği bulunur. Bu özellikler, işçi ve işveren arasında kurulan yasal ilişkinin sağlam ve işlevsel bir zemine oturtulabilmesini sağlar. İş sözleşmeleri, bu işlevsel özellikleri sayesinde işçi ve işveren arasındaki ilişkinin seyrinde ilerlemesine imkan tanır. Günümüzde kullanılan iş sözleşmesi belgelerinin başlıca özellikleri şu şekildedir:
- Kapsama süresi 1 yıl veya daha fazla olan iş sözleşmeleri yazılı olarak düzenlenmek zorundadır.
- İş sözleşmesi belgeleri damga vergisi, resim ve harç kalemlerinden muaf tutulur.
- İş sözleşmesi belgeleri yasada aksi belirtilmediği müddetçe özel bir şekle tâbi değildir.
- Yazılı olmayan iş sözleşmesi belgelerinde işveren, işçisine şu bilgileri bildirmek zorundadır: Genel ya da özel çalışma koşulları, günlük ya da haftalık çalışma süresi, ücret ve varsa ekleri, ücretin ödenme tarihi, eğer varsa sözleşme süresi, fesih durumunda her iki tarafın da uymak durumunda olduğu hükümler. Yazılı olmayan iş sözleşmesi kullanan işverenler, işçilerine bu bilgileri belirtmediği takdirde her bir işçi için 268 TL idari para cezası öder.
İş sözleşmesinin unsurları
İş sözleşmesinin unsurları işçi ile işveren arasında bir çalışma ilişkisinin kurulması için zorunlu olan temel bileşenlerdir. Söz konusu unsurlar arasında ücret, iş görme edimi ve işverenin talimat verme hakkı yer alır. İş sözleşmesinin temel özellikleri bu üç unsur üzerine inşa edilir. Ayrıca tarafların özgür iradeleriyle sözleşmeyi kabul etmesi de yasal bir zorunluluktur. Sözleşmede çalışma süresi, görev tanımı ve ücret şeklinin açık biçimde belirtilmesi ilişkiyi daha sağlam hâle getirir. Unsurların eksik veya hatalı olması taraflar arasında uyuşmazlıklara neden olabilir. Bu nedenle iş sözleşmesinin unsurları doğru belirlenerek yazılı hale getirilmelidir. Böylece iş ilişkisi yasal açıdan güvence altına alınır.
İş sözleşmesi nasıl yapılır?
İş sözleşmesi, işçi ile işverenin karşılıklı anlaşmasıyla yazılı veya sözlü şekilde çalışma ilişkisinin kurulmasıdır. Genellikle sözleşme yazılı hazırlanır ve tarafların imzası ile geçerlilik kazanır. Sözleşmede görev tanımı, ücret, çalışma saatleri ve diğer haklar net şekilde belirtilmelidir. Bu sayede taraflar ilişki boyunca hangi hak ve yükümlülüklere sahip olduğunu bilir.
İşveren sözleşmeyi hazırladıktan sonra işçiye incelemesi için süre verebilir. İşçi sözleşmeyi kabul ettiğinde taraflarca imzalanarak yürürlüğe girer. Özellikle özel sektör şirketlerinde standart formatlar tercih edilir. Bu süreç hem işverenin hem işçinin haklarını koruyan yasal bir çerçeve oluşturur.
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
İş sözleşmesi yapılırken dikkat edilmesi gerekenler
İş sözleşmesi yapılırken dikkat edilmesi gerekenler arasında iş tanımının açık olması ilk sırada gelir. Görevler, sorumluluklar ve beklentiler net biçimde yazılmalıdır. Ücret, yan haklar ve çalışma saatleri gibi kritik detayların eksiksiz yer alması gereklidir. Bunların doğru belirlenmesi hem işçi hem işveren için ileride çıkabilecek uyuşmazlıkları azaltır.
Diğer yandan sözleşmenin mevzuata uygun olması da önemlidir. İş sözleşmesinin temel özellikleri doğrultusunda hazırlanan bir metin her iki taraf için yasal koruma sağlar. İşçinin kişisel bilgileri, deneme süresi ve fesih şartları gibi detaylar mutlaka gözden geçirilmelidir. Bu noktalar çalışma ilişkisinin daha sağlıklı ilerlemesine katkı sağlar.
İş sözleşmesi nereden alınır?
İş sözleşmesi örneği işveren tarafından hazırlanır veya hazır formatlar üzerinden düzenlenir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile bazı meslek odaları örnek sözleşme formatları sunabilir. İşveren, ihtiyaç duyduğu iş modeline uygun sözleşme şablonunu bu kaynaklar arasından seçebilir. Şablonlar yasal uyumluluk açısından rehber niteliği taşır.
Bunun dışında avukatlar veya insan kaynakları birimleri de sözleşme hazırlayabilir. Her işletmenin kendine özgü şartları olduğu için sözleşme içeriği buna göre düzenlenir. Böylece hem işin niteliğine hem sektörel gerekliliklere uygun bir sözleşme oluşturulmuş olur. İş sözleşmesi örneği ihtiyaca göre özelleştirilebilir.
İş Sözleşmesi Türleri Nelerdir?
Günümüzde birçok sektörde kullanılan iş sözleşmesi belgesinin 5 adet farklı türü vardır. Bu farklı iş sözleşmesi belgesi türlerinin ana özelliği kapsadıkları tarih aralığıdır. Kimi işlerde işverenler kısa süreli işçi çalıştırmak için iş sözleşmesi kullanırken, kimi işverenler işe aldıkları işçiyi uzunca bir süre boyunca çalıştırmak ister. Bu durumda farklı zaman aralıklarına sahip olan iş sözleşmesi belgeleri kullanılır. Günümüzde kullanılan 5 farklı iş sözleşmesi türü şu şekildedir:
- Belirli Süreli İş Sözleşmesi: Belirli bir iş tamamlanana kadar, işveren istediği noktaya ulaşana kadar kullanılan iş sözleşmesidir.
- Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi: Söz konusu işin belirli bir süreye göre yapılmadığını, toplam sürenin belli olmadığını belirten iş sözleşmesidir.
- Tam Süreli İş Sözleşmesi: Genel iş sözleşmesi olarak da bilinir. Bir işçinin söz konusu işte tam süreli olarak, tam zamanlı olarak çalıştığını belirtir.
- Kısmi Süreli İş Sözleşmesi: İşçinin haftalık çalışma saatlerinin, diğer iş sözleşmelerine göre daha az olduğu durumlarda kullanılan iş sözleşmesidir.
Belirli Süreli İş Sözleşmesi Nedir?
Bazı işlerde işverenler, sadece belirli bir süre için çalıştırmak üzere işçi arayabilir. Bu durumlarda kullanılan ‘belirli süreli iş sözleşmesi’ işçinin sadece işverenin belirlediği bir tarih aralığında çalışacağı durumlarda kullanılır.
İş sözleşmesi nereden alınır?
İş sözleşmesi örneği işveren tarafından hazırlanır veya hazır formatlar üzerinden düzenlenir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile bazı meslek odaları örnek sözleşme formatları sunabilir. İşveren, ihtiyaç duyduğu iş modeline uygun sözleşme şablonunu bu kaynaklar arasından seçebilir. Şablonlar yasal uyumluluk açısından rehber niteliği taşır.
Bunun dışında avukatlar veya insan kaynakları birimleri de sözleşme hazırlayabilir. Her işletmenin kendine özgü şartları olduğu için sözleşme içeriği buna göre düzenlenir. Böylece hem işin niteliğine hem sektörel gerekliliklere uygun bir sözleşme oluşturulmuş olur. İş sözleşmesi örneği ihtiyaca göre özelleştirilebilir.
İş sözleşmesi ne zaman imzalanır?
İş sözleşmesi genellikle işe başlamadan önce imzalanır. Böylece taraflar, görev ve sorumluluklara dair tüm koşulları işe başlamadan önce netleştirir. Bu aşama hem işverenin hem işçinin haklarını güvence altına alır. Sözleşmenin işe başlamadan imzalanması ileride yaşanabilecek uyuşmazlıkları önler. Bazı durumlarda sözleşme deneme süresi ile birlikte yürürlüğe girebilir. Deneme süresi sözleşmede ayrıca belirtilerek uygulanabilir. Bu şekilde işveren ve işçi birbirine uyum sağlayıp sağlamadığını değerlendirme fırsatı bulur. Zamanında imzalanmayan sözleşmeler yasal açıdan risk oluşturabilir.
İş sözleşmesi imzalarken dikkat edilmesi gerekenler
İş sözleşmesi imzalarken dikkat edilmesi gerekenler arasında sözleşmenin tüm maddelerinin dikkatle okunması vardır. İşçi sözleşme koşullarını tam anlamıyla kavradığından emin olmalıdır. Ücret, yan haklar, yıllık izinler ve çalışma saatleri gibi bilgiler özellikle kontrol edilmelidir. Bu maddeler iş ilişkisinin temelini oluşturduğu için herhangi bir belirsizlik sorun yaratabilir.
Öte yandan sözleşmede işçinin aleyhine olabilecek haksız şartlar bulunmamasına dikkat edilmelidir. İş sözleşmesinin temel özellikleri ile çelişen maddeler ileride geçersiz sayılabilir. İşçi gerektiğinde uzman görüşü alarak sözleşmeyi imzalayabilir. Bu yaklaşım iş ilişkisinin sağlıklı zeminde başlamasına yardımcı olur.
İş sözleşmesi yazılı olmak zorunda mı?
İş sözleşmesi kanunen her zaman yazılı olmak zorunda değildir. Ancak yazılı yapılması tavsiye edilir. Sözlü sözleşmeler de geçerli kabul edilir ancak ispat açısından zorluk yaratabilir. Yazılı bir sözleşme tarafların hak ve yükümlülüklerini açık biçimde ortaya koyduğu için güven sağlar. Bu nedenle işletmeler çoğunlukla yazılı sözleşme düzenlemeyi tercih eder. Özellikle uzun süreli iş ilişkileri için yazılı sözleşme büyük önem taşır. Yazılı metin sayesinde taraflar arasında çıkan anlaşmazlıklar daha kolay çözülebilir. İş sözleşmesinin unsurları da yazılı şekilde belirtildiğinde her iki taraf için yasal dayanıklılık sağlar. Bu nedenle sözleşmenin yazılı olması her zaman en güvenli yöntemdir.
İş sözleşmesi örneği
İş sözleşmesi örneği, işverenin ihtiyaç duyduğu görev tanımına ve çalışma koşullarına göre hazırlanabilir. Örnekte görev tanımı, ücret politikası, çalışma saatleri ve fesih şartları açık biçimde yer alır. Standart bir örnek metin işverenlere rehberlik ederek yasal uyumu kolaylaştırır. Böylece iş ilişkisi daha düzenli şekilde yürütülür.
Diğer yandan sektörlere özel iş sözleşmesi örneği şablonları da bulunabilir. Bu şablonlar işletmelerin kendi süreçlerine göre uyarlanabilir. “İş sözleşmesi nasıl yapılır?” sorusunun cevabını öğrenmek isteyenler bu örnekleri inceleyerek temel yapıyı görebilir. Doğru hazırlanmış bir örnek metin hem işveren hem işçi için faydalıdır.
Siz de iş yönetiminizi en iyi şekilde yönetmek için ön muhasebe programı Logo İşbaşı’nın alanında uzman danışanların ücretsiz desteği ile e Faturaya ve e Arşiv Faturaya geçiş yapabilir, faturalarınızı hızlı ve kolayca anında gönderebilirsiniz. Üstelik yıllık 1000 kontöre kadar kullanım da hediye!
Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği e fatura programı olan Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de Ücretsiz e-dönüşüm danışmanlığımız ile e-faturaya geçin ve internet erişimi olan her yerden e-fatura kesin.
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
Bu yazımızı okuyanların ilgisini çeken diğer yazılarımızı siz de incelemek isterseniz aşağıda bulabilirsiniz;
İş Planı Nedir? İş Planı Nasıl Yapılır?