Fazla Mesai Nedir?
Fazla mesai çalışanın ilgili kanunlarda ve iş sözleşmesinde belirtilen süreden daha fazla çalıştırılmasına verilen isimdir. İş Kanunu’nda yer alan ilgili maddeye göre bir personel haftalık olarak en fazla 45 saat çalışabilir. 45 saatin üzerinde yapılan çalışmalar fazla mesai statüsünde yer alır. Fazla mesai çalışmalarının ücreti normal mesaiye göre daha fazladır. Fazla mesai prosedürü fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma olarak ikiye ayrılır ve ücretlendirmeleri de farklıdır:
● Fazla çalışma: Çalışanın haftalık olarak 45 saatten daha fazla çalışmasına verilen isimdir. Haftalık 45 saat çalışılması gereken bir yerde bir çalışan 50 saat çalışıyorsa, söz konusu 5 saat fazla mesai niteliğindedir.
● Fazla süreli çalışma: İşçinin haftalık olarak 45 saatten az çalışmasına, fakat işyerinin normal şartlar altında belirlediği çalışma saatinden daha fazla çalışmasına verilen isimdir. Haftalık olarak 35 saat çalışılan bir işyerinde işçi 40 saat çalışıyorsa söz konusu 5 saat fazla süreli çalışma olarak nitelendirilir.
Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Fazla mesai ücretinin hesaplanması belirlenen oranların brüt ücret üzerine eklenmesi ile gerçekleşir. Fazla çalışma kategorisinde yer alan çalışma süreleri normal mesaiden %50 daha fazla ücretlendirilir. Fazla süreli çalışma kapsamında yer alan çalışma süreleri ise %25 oranında daha fazla ücretlendirilir. Fazla mesai hesaplama örneği şu şekildedir:
X işçisi aylık olarak 8.000 TL maaş alır, günde 7,5 saat çalışır ve bir ay içerisinde toplamda 7 saat fazla mesai yapmıştır.
Aylık brüt maaş: 8.000 TL
Bir ay içerisindeki toplam fazla mesai süresi: 7 saat
İlk etapta aylık brüt ücret kullanılarak saatlik ve günlük mesai ücretinin bulunması gerekir. Saatlik brüt ücretini bulmak için aylık brüt maaş, bir aylık çalışma gününe bölünür. Sonrasında ise bu rakam bir günlük olağan çalışma saatine bölünür.
8.000/30/7,5 = 35,55 35,55 saatlik çalışma ücretidir. X işçisinin brüt mesai ücreti 1,5 ile çarpılır ve fazla mesai ücreti bulunur.
35,55 x 1,5 =53,32 53,32 TL X işçisinin çalıştığı 7 saatlik fazla mesai için alacağı saat başı ücrettir.
Resmî Tatillerde Fazla Mesai Ücreti Alınabilir mi?
Resmî tatillerde fazla mesai ücreti alınabilir. Normal şartlar altında resmî tatiller süresince bütün çalışanlar işe ara verir. Fakat çalışanın da kabul etmesi ile işveren işçisini çalıştırabilir. Resmî tatillerde yapılan fazla mesai ücreti hesaplamalarında ise farklı bir yöntem kullanılır. Resmî tatil fazla mesailerinde işçi 2 günlük ücretini almaya hak kazanır. İşçinin normal mesai yaptığında elde ettiği günlük kazanç resmî tatil fazla mesailerinde bir gün için iki gün değerinde ödenir.
Fazla Mesai Süresi Yıllık En Fazla Ne Kadar Olabilir?
Bir çalışan bir yıl içerisinde en fazla 270 saat boyunca fazla mesai yapabilir. İşçinin bu sayıyı geçebilecek sürede fazla mesai yapması yasalara aykırıdır. Bu sınırlamaların en büyük amacı işçinin verimini ve performansını korumaktır. İşçi bu rakamdan daha fazla çalışamaz. Aynı şekilde işveren de işçiden yıllık 270 saatten daha çok fazla mesai yapmasını isteyemez.
Fazla Mesai Ücreti Haczedilebilir mi?
İşçinin çalışma süresinden daha fazla çalışarak elde ettiği fazla mesai ücreti haczedilemez. 6772 sayılı kanunda belirtildiği gibi, fazla mesai ücreti, çocuk zamları, ayni yardım ve genel tatil ücretleri hacze tabi tutulamaz. İşçinin aldığı standart maaşın 4’te biri ise hacze tabi tutulabilir. Bu orana ikramiye, toplu sözleşme farkı ve nema tarzında ücretler ilave edilir. Nema faiz anlamına gelir.
Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği ön muhasebe programı Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de internet erişimi olan her yerden ön muhasebenizi takip edin!
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
Gece Çalışması Nedir?
Bir işçinin çalışması 20.00 ve 06.00 saatleri arasına denk gelirse bu mesai ‘gece çalışması’ olarak nitelendirilir. Gece çalışması fazla mesai hükümlerine tabidir. Bir işçi 7,5 saatten daha fazla gece çalışması yapamaz. İşçi haftalık saat sınırını geçmemiş olduğu halde gece çalışması yapsa da ücretlendirilir. Gece çalışması ücreti ise normal mesai ücretinden %50 yüksek olarak hesaplanır.
Denkleştirme
Denkleştirme haftalık çalışma saatlerini haftanın farklı günlerine farklı oranda dağıtma işlemine verilen isimdir. Normal şartlarda haftalık çalışma saatlerinin iş günlerine eşit bir şekilde dağıtılmış olması gerekir. Denkleştirme yapan işyerlerinde bu şart aranmaz. Sadece işçinin yazılı izni ile yapılabilecek denkleştirme en fazla 2 ay, toplu iş sözleşmesi ile 4 ay boyunca yapılabilir. Denkleştirme işyerinin tamamında uygulanabileceği gibi ayrı bir bölümünde de uygulanabilir.
Zorunlu Nedenlerle Fazla Mesai
Deprem, sel ve yangın gibi durumlarda işçiye yaptırılan fazla çalışmaya ‘zorunlu nedenlerle fazla mesai’ adı verilir. Zorunlu nedenlerle fazla mesai yaptırmak için işçinin onayını almak gerekmez. İşçi zorunlu fazladan mesai yapmayı sağlık ve benzeri haklı nedenlerle reddettiğinde işveren iş sözleşmesini feshedebilir. İşyerinin zorunlu koşulları ortadan kalktıktan sonra işyeri normal çalışma düzenine geçmek zorundadır. Zorunlu fazla mesaiye olası bir yangın durumunda yangını söndürmeye çalışmak örnek olarak verilebilir.
Olağanüstü Hallerde Fazla Mesai
Bir ülkede meydana gelen seferberlik sırasında yapılması gereken mesaiye ‘olağanüstü hallerde fazla mesai’ adı verilir. Olağanüstü hâl fazla mesai yaptırabilmek için işçiden izin alınması gerekmez. Bu fazla mesai türünde en çok çalışma gününe kadar çıkılabilir. Bakanlar Kurulu olağanüstü hallerde fazla mesai için çalışma sürelerini belirler. Bu çalışma şeklinde denkleştirme yapılamaz ve işçinin serbest zaman kullanma hakkı da yoktur. İşçinin iki iş günü arasında en az 11 saat dinlenmesi esas alınır.
Telafi Çalışması
Bir işçinin kendisinden ya da işyerinden kaynaklanan sorunlardan dolayı işi tam yapmamış olması ve sonrasında işi tamamlamak için buna dair tekrar mesai harcaması ‘telafi çalışması’ olarak adlandırılır. Bir gün içerisinde bir işçi en fazla 3 saat telafi çalışması yapabilir. Telafi çalışması yapabilmek için kanunda belirtilen şartları taşıyor olmak gerekir. Telafi çalışması için fazla mesai ücretlendirmesi uygulanmaz.
Fazla Sürelerle Çalışma
Haftalık 45 saatten az, 35 saat şeklinde çalışan bir işçi, haftada 40 saat çalışırsa, ekstra 5 saat fazla sürelerle çalışma kategorisine girer. Bu mesai türü %25 oranında daha fazla ücretlendirilir. Haftalık 40 saat çalışan bir çalışanın haftada 45 saat çalıştırılması fazla mesaiye girer ve fazla sürelerle çalışma olarak adlandırılır. Sözleşmede aksi belirtilmediği takdirde işçi serbest zaman kullanabilir. Fazla sürelerle çalışma hükmüne göre serbest zaman her bir saat için 15 dakika kullanabilir.
Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Fazla mesai ücretinin hesaplanması, brüt mesai ücretine belirlenen oranda yüzdelik zammın eklenmesi ile gerçekleşir. Brüt saatlik ücreti bulabilmek için aylık net maaş, toplam gün sayısına ve bir günlük olağan çalışma saatine bölünür. Bu işlemden çıkan sonuç normal mesai ücretidir. Fazla mesai ücretinin hesaplanması için normal mesai ücreti 1,5 ile çarpılır. Fazla sürelerle çalışma ücretini bulabilmek için normal mesai ücreti 1,25 ile çarpılır.
1 Saatlik Normal Çalışma (Mesai) Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Normal çalışma ücretinin bulunması için aylık brüt maaşın, ayın günlerine ve bir gün içerisindeki muhtemel çalışma saatine bölünmesi gerekir. Ayda 8.000 TL alan, 26 gün çalışan ve bir günde 6 saat çalışan bir işçi için: 6.000/26/6 = 51,28 TL 51,28 TL işçinin normal mesai çalışma ücretidir.
Fazla Mesai Yapılamayacak İşler Nelerdir?
İlgili kanuna göre fazla mesai yapılamayacak iş kolları şu şekildedir:
● Maden ocaklarındaki işler
● Kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yeraltı faaliyetleri
● Su altında çalışmayı gerektiren işler
● Hamile kadın çalışanlar fazla mesai yapamaz
● Çırak ve stajyerler fazla mesai yapamaz
Siz de on binlerce kullanıcısı olan ön muhasebe programı Logo İşbaşı ile e fatura ve e arşiv faturalarınızı dilediğiniz yerden kolaylıkla kesebilir ve anında gönderebilirsiniz. Ön Muhasebe Programı Logo İşbaşı’nın ücretsiz GİB e arşiv portal entegrasyonuyla saniyeler içinde e arşiv faturanızı kesin ve anında müşterinizle paylaşın.
14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.
Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği e fatura programı olan Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de Ücretsiz e-dönüşüm danışmanlığımız ile e-faturaya geçin ve internet erişimi olan her yerden e-fatura kesin.
Bu yazımızı okuyanların ilgisini çeken diğer yazılarımızı siz de incelemek isterseniz aşağıda bulabilirsiniz;
İnsan Kaynakları Yönetimi Nedir, Neleri Kapsar?
İşyerinde Verimli Nasıl Çalışılır, Yöntemleri Nelerdir?