Amortisman Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Amortisman Nedir?

Duran ve kullanımda olan malların aşınma ve yıpranma payı amortisman nedir sorusunun cevabı olacaktır. Yıpranmış malı amortisman uygulamasına tabi tutmaya ise amortize etmek denilir. Bir işletme malı 1 yıldan fazla süre kullandığında, söz konusu mal yıprandığında, eskidiğinde ya da değerini kaybettiğinde amortize edilir. Bu işlem kapsamında malın kaybettiği değerin parasal değeri işletme tarafından gider olarak kaydedilebilir. Amortize edilebilecek mallar belirli yönetmeliklerle sıralanmıştır ve bir malın amortize edilebilmesi için belirli şartları taşıması gerekir. 3 farklı amortisman çeşidi bulunur:

● Normal amortisman: Eşit tutarlı amortisman olarak da bilinen bu amortisman türünde yıpranma payı, Maliye bakanlığı tarafından belirlenen oranla beraber, malın tutarına sabit olarak eklenerek ya da malın ömrüne bölünerek hesaplanır.

● Azalan bakiyeler yöntemi: Bu yöntemde yıpranma payı ilk yıl malın alış değerine göre hesaplanırken, takip eden yıllarda net defter yöntemiyle hesaplanır.

● Fevkalade amortisman: Bu amortisman türünde yangın, deprem ve sel gibi olağanüstü durumlarla karşı karşıya kalan işletmeler, gerekli oluşumlara başvurarak mallarının belirli bir kısmının amortize edilmesini talep edebilirler.

Amortisman nedir sorusunun cevabını merak edenleriniz için yazımızın devamında koşullarını öğreneceğiz.

Amortisman Çeşitleri Nelerdir?

Normal (Eşit Paylı) Amortisman Yöntemi: Duran varlığın maliyeti, aynı duran varlığın ömrüne oranlanarak her yıl i eşit tutarlarda amortisman ayrılmak suretiyle hesaplanır.

 Kıst Amortisman Yöntemi: Binek araçlar için bir amortisman türüdür. Dönem ortasında aldığınız bir binek otomobilin, dönem sonunda ise  alındığı yılın tamamı için değil, o dönem içinde kullandığı zaman/ay kadar amortisman ayrılması ile hesaplanan bir yöntemdir.

Azalan Bakiyeler Amortisman Yöntemi: Bilançoya göre defter tutan vergi mükelleflerinin amortisman uygulanacak değerlerini, bu yöntem  ile yok edebilirler.

 Artan Bakiyeler Amortisman Yöntemi: Küçük den büyüğe doğru oran artırılarak gidilir. Kurumlara bir avantajı bulunmaması sebebiyle az kullanılır.

 Üretim Miktarına Göre Amortisman Yöntemi: Bir dönemde gerçekleşen üretim miktarına göre amortisman hesaplanır.

Madenlerde Amortisman Yöntemi : Maden rezervlerini çıkarma hakkını alma ve çıkarma ile ilgili yatırımların elde edilen maden miktarlarıyla alakalı olarak harcamaların olduğu dönemde doğrudan giderleştirilmeyip, sonraki dönemlerde beklenen kullanım süresine göre hesaplanır.

 Fevkalade Amortisman Yöntemi: Bir kıymetin ömrüne göre dönemler itibariyle hesaplanır. Ancak bazı ön görülemeyen vakalar olabilir. Yangın deprem vs. gibi durumlar kıymetin değerini düşürebilir. Bu gibi olaylarda “Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri” uygulanır.

Amortisman Ayırma Koşulları Nelerdir?

Bir malı amortize edebilmek için gereken şartlar şu şekildedir:

● Malın işletmenin kullanımında en az 1 yıl kalmış olması gerekir.

● Söz konusu malın belirlenen amortize sınırını geçmesi gerekir. Amortize sınırı her yıl belirlenir ve hangi malların amortize edilip edilmeyeceğini sınırlar. 2022 yılı için amortize edilmek istenen bir mal en az 2.000 TL değerinde olmalıdır.

● Malın yıpranabilir, eskiyebilir, kullanıma bağlı olarak değerini kaybedebilir bir yapıda olması gerekir.

● Amortisman değerlemesinin yapıldığı tarihte söz konusu malın işletmenin envanterinde ve kullanımda olması gerekir.

Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği ön muhasebe programı Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de internet erişimi olan her yerden ön muhasebenizi takip edin!

14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.

Amortisman Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?

Normal (Eşit Paylı) Amortisman Yöntemi

İşletmeniz için  2020 yılında, ekonomik ömrü 10 yıl olan 600.000 TL maliyetli bir araç satın almış olsun .

Amortisman Oranı : 1/10 (makinenin ömrü): %10

Amortisman Payı : 600.000 (maliyet bedeli) * %10 = 60.000 TL’dir.

İçinde bulunduğumuz yıl yani 2024 için aracın net değerini hesaplayalım: 2024 yılı sonunda makinanın net değeri: 600.000 – (60.000 * 4 yıl) = 360.000 TL’dir.

Kıst Amortisman Yöntemi

İşletme 01.05.2020 tarihinde ,  ömrü 4 yıl ve maliyeti 50.000 TL olan bir  otomobil satın aldınız. Yıllar itibari ile amortisman tutarları ;

Yıllık Amortisman Tutarı : 50.000 / 4 yıl = 12.500 TL

Aylık Amortisman Tutarı : 12.500/ 12 ay = 1.041,6 TL

 İlk Yıl Kullanılan Ay Tutarı: 8 ay * 1.041,6 = 8.333,3 TL

İlk yıl Amortisman Ayrılmayıp Son Yıla Eklenecek Tutar (12-8) 4 ay * 1.041,6 TL = 4166,4 TL

Azalan Bakiyeler Amortisman Yöntemi

 İşletme 2020 yılında, ekonomik ömrü toplamda 20 yıl olan 600.000 tl maliyetli bir taşıtı  satın almıştır. Yıllık amortisman tutarları ise;

Amortisman Oranı : 1/10 (makinenin ömrü): %10*2 = %20

Artan Bakiyeler Amortisman Yöntemi

Maliyeti  10 Milyar TL, hurda değeri 1 Milyon TL ve ömrü 10 yıl olan bir duran varlığın  artan bakiyeler amortisman yöntemi ile tutarlarını hesaplayınız.

Amortismana Tabi Tutar=Maliyet−Hurda Değeri=10,000,000,000 TL−1,000,000 TL=9,999,000,000 TL

Artan bakiyeler oran sabit yöntemler oranının iki katıdır. 2x%10=%20

1.Yıl: Amortisman Tutarı=9,999,000,000 TL×20%=1,999,800,000 TL

Yıl Sonu Kitap Degeri=9,999,000,000 TL−1,999,800,000 TL=7,999,200,00 TL

2.Yıl: Amortisman Tutarı=7,999,200,000 TL×20%=1,599,840,000 TL

Amortisman Tutarı=7,999,200,000 TL×20%=1,599,840,000 TL Yıl Sonu Kitap Degeri=7,999,200,000 TL−1,599,840,000 TL=6,399,360,000 TL

Amortisman süresi dolana kadar bu adımlar tekrarlanır.

Üretim Miktarına Göre Amortisman Yöntemi

Uzun yol kamyonunun gidilen  kilometreyi üretim miktarı olarak kabul edelim ve kamyonun  ömrü 200.000 km olarak tahmin edelim. Kamyonun ilk yıl 20.000 km yol aldığını düşünelim,

ilk yıl amortisman tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır:

Kamyon Bedeli: 500.000 TL,

İlk yıl yapılan km: 20.000 km

 İlk yıl amortisman tutarı = 500.000TL * (20.000km/ 200.000km) = 50.000 TL

Madenlerde Amortisman Yöntemi

Madencilik İşletmesi İmtiyaz bedeli 700.000 TL olan bir madenden toplamda 70.000 ton rezerv çıkartmayı tahmin ediyorlar. 2020 yılı sonunda çıkarılan maden rezervi oranı 20.000 tondur. 20120 yılı sonunda ayrılması gereken amortisman tutarı:

Amortisman Oranı : 20.000 ton/70.000 ton = %28,6

2020 yılı Amortisman Payı : 700.000 TL (imtiyaz bedeli) * %28,6 = 200.000 TL’dir.

Amortisman Nelere Uygulanır?

Amortisman edilecek mallar zamanla yıpranabilecek, eskiyebilecek ya da değerini yitirebilecek yapıda olmalıdır. Amortize edilebilecek mallardan bazıları şu şekildedir:

● Gayrimenkuller

● Demirbaş mallar

● Telif hakları

● Ev döşemede kullanılan eşyalar

● Sinema filmleri

● Sera

● Çöp temizleme araçlar

● İktisadi kıymetler

● Peştemal

Amortisman Yazılması İçin Gerekenler

Amortisman yazabilmek için sağlanması gereken ilk şart malın işletmenin kullanımında en az 1 senedir duruyor olmasıdır. Bir diğer gereklilik amortisman konusu edilecek malın o yıl için belirlenmiş maddi sınırı geçmiş olmasıdır. Söz konusu malın TÜRMOB tarafından belirlenen amortisman tablosunda yer alması gerekir. Amortize edilebilmek için yıpranabilir bir yapıda olması gereken malın, amortize tarihinde işletmenin kullanımında yer alması zorunludur. Amortize edilmesi istenen malın taşıması gereken bir diğer şart ise zamanla değerini kaybediyor olmasıdır.

Hangi Varlıklara Amortisman Ayrılır?

Amortize edilebilecek mallar Vergi Usul Kanunu’nun 269 sayılı maddesinde yer alır. Bu mallara gayrimenkuller, tesisat makineleri, gemi ve diğer taşıtlar örnek olarak verilebilir. Aynı zamanda demirbaş mallar, telif hakları ve sinema filmleri de amortismana konu olabilir. Mefruşat (ev döşemek için gereken eşyalar) ile aletler de amortize edilebilir. Ahşap, kerpiç, beton, tank, fabrika, atölye, istasyon, demir, çelik, ev, apartman ve emsal binalar, prefabrik yapılar, seralar, sıvı gaz buharlaştırıcılar, nakış makineleri, doğalgaz basınç ölçüm istasyonları ve peştemaller de amortisman konusu edilmeye uygundur.

 Amortisman Nasıl Çalışır?

İşletmenizin uzun vadeli varlıkları yıl içerisinde yıpranır ve bu yıpranma payı yukarıda verilen çeşitlere göre hesaplanır. Böylece malınızın maaliyetini ömrüne göre hesaplayıp amortisman kesintisi yapabilirsiniz.

Amortismanın İşletmelere Etkisi Nedir?

 İşletmeler amortisman giderlerini kayıt altına alarak bir kıymetin değerinin bilançoda düzgün belirtilmesini sağlar. Bu şekilde, varlıkların gerçek iktisadi değeri belirlenir ve finansal tablo kullanananlara ve düzenleyenlere şirketin mali ve finansal durumu hakkında daha gerçek bir görüş sunulur.

Amortisman Sınırı Nedir?

2024 demirbaş ve amortisman sınırı 6.900 TL olarak açıklanmıştır. Amortisman KDV hariç tutar üzerinden dikkate alınır.  6.900 TL sınırının altındaki KDV Hariç tutarlar  Demirbaşlar “Gider Sayılan Demirbaşlar” hesabı altında toplanır.

Amortisman Neden Ayrılır?

Amortisman ayrılmasının en önemli sebebi işletmenin yıpranan maldan doğan zararını karşılamaktır. Amortisman sayesinde ürünün kullanılmak suretiyle sağladığı gelir ve zamanla gerçekleşen yıpranma ile değer kaybının maliyeti eşitlenmiş olur. Mal sahibi işletmeler malı kullanarak elde ettikleri gelir ile malın yıpranma, aşınma, eskime ve değer kaybetme maliyetini eşitler. İşletmeler bir yıldan fazla süredir kullandıkları malları amortize ederek amortisman tutarını gider olarak kaydedebilir.

Amortisman Tablosu Nasıl Hazırlanır?

Amortisman tablosu bir işletmenin sahip olduğu malların çeşitli formüllerle hesaplanmış amortize değerlerini, tutarlarını bir arada içeren tabloya verilen isimdir. İşletmeler sahip oldukları malların amortisman tutarlarını hesaplayarak kolayca amortisman tablosu oluşturabilir. Amortisman tablosu işletmenin bütün amortize değerlerini bir arada görebilmesi ve gider olarak kayıt edebilmesi için önem taşır. Gider kalemi olarak kaydedilen amortize tutarları işletmenin kullandığı mal ile söz konusu malın maliyetini, yıpranma payı vasıtası ile eşitlemesini sağlar.

Amortisman Oranı Değiştirilebilir mi?

Amortisman oranı değiştirilemez. İşletme amortisman hesaplaması yapmaya başladığında esas aldığı amortisman oranını ilerleyen amortize dönemlerinde ve hesaplarında kullanmak zorundadır. İlk etapta belirlenen amortize oranı ilerleyen dönemlerde kullanılır, çünkü amortize dönemleri değiştikçe değişen hesaplama yöntemleri geçmiş yılların oranlarını da kapsar. İşletmenin amortisman oranını değiştirmesi söz konusu malın her dönemde farklı bir gider kalemi oluşturmasına yol açar. Amortize oranını değiştirmek gelir gider kalemlerinde dengesizlik oluşturduğu gibi amortisman uygulamasının ana amacına ve uygunluğuna da terslik teşkil eder.

Takas Çeki Nedir? Avantajları Nelerdir?

Takas çeki, çekte belirtildiği üzere alacaklı konumunda olan kişinin, çekin üzerinde yer alan bankadan değil, kendi bankasından ödeme almasına verilen isimdir. Alacaklı olan taraf normal şartlar altında ödemesini çekin üzerinde yer alan bankadan almak zorundadır. Fakat alacaklı kişi çekte yer alan banka ile çalışmıyorsa çeki takas ettirebilir. Çeki takas ettirmek, alacaklının kendi seçtiği bankadan ödeme almasını mümkün kılar ve başlıca avantajları şu şekildedir:

● Alacaklı kendi bankası üzerinden ödeme alabilir

● Takas edilen çekin nitelediği ödeme 1-2 iş günü içerisinde alacaklıya ulaşır

Tellaliye Sözleşmesi Nedir?

Tellaliye sözleşmesi taşınmaz malların satışında kullanılan bir aracılık sözleşmesidir. Tellaliye sözleşmesi alıcı ile satıcı, aracı ve kuruluş tarafları arasında imzalanır. Taraflara ait bilgiler, taahhütleri, sözleşme konusu, sözleşme kapsama süresi ve geçerlilik hükümleri, ödeme koşulları ve şartları yer alır. Alıcı ve satıcı taraf anlaştıktan sonra aracılık yapacak olan kişiyle beraber sözleşme imzalanır. Tellaliye sözleşmesi imzalanırken ödenmesi gereken harç ve diğer maliyetler ise dönemsel olarak Belediye Gelirleri Kanunu’nda belirtilir.

On binlerce işletme sahibinin tercih ettiği ön muhasebe programı Logo İşbaşı’nda göndereceğiniz e fatura ve e arşiv faturalar için aylık 150/ yıllık 1800 kontöre kadar HEDİYE! Üstelik ücretsiz e-faturaya geçiş danışmanlığı ile yerinizden kalkmadan, 30 dakikadan daha az bir zamanda hızlı ve kolayca e-faturaya geçebilirsiniz. Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği Logo İşbaşı’nı 14 gün boyunca ücretsiz deneyebilirsiniz.

Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği e fatura programı olan Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de Ücretsiz e-dönüşüm danışmanlığımız ile e-faturaya geçin ve internet erişimi olan her yerden e-fatura kesin.

14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.

Bu yazımızı okuyanların ilgisini çeken diğer yazılarımızı siz de incelemek isterseniz aşağıda bulabilirsiniz;