Kıdem tazminatı nedir? Nasıl hesaplanır? Nelere dikkat edilmeli?

İşçi ve işveren arasındaki ilişkinin sorunsuz bir şekilde ilerlemesine zemin hazırlayan uygulamalardan birisi de kıdem tazminatıdır. Kıdem tazminatı nedir sorusu ise şu şekilde açıklanabilir. Bir işyerinde belirli şartlar dahilinde çalıştıktan sonra iş akdine son verilen çalışanın işverenden aldığı kıdem tazminatı, çalışan tarafa iş bulma süreci de dahil olmak üzere birçok açıdan faydalı olur.

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı nedir? Basitçe iş faaliyetine son verildiğinde işveren tarafından işçiye ödenen toplu ücrettir. Bu tazminatın alınabilmesi için işçinin bazı şartları taşıması gerekir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi kapsamında yasal düzlemde yer alır. Brüt ücret şeklinde her yıl üzerinden hesaplanır.

Kıdem Tazminatı Neleri Kapsar?

İşçilerin belirli bir süre boyunca aynı işverene bağlı olarak çalıştıkları süre zarfında, işten ayrıldıklarında veya işten çıkarıldıklarında almaya hak kazandıkları ödemeye kıdem tazminatı denir. Kıdem tazminatı, çalışanların ekonomik güvencelerini korumak amacıyla İş Kanunu’nda belirlenen haklardan biridir. Çalışanların kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için en az bir yıl aynı işyerinde çalışmış olmaları gerekir. İşçinin son brüt maaşı üzerinden hesaplanan tazminat miktarı, çalışılan her yıl için bir aylık brüt ücret kadar ödeme yapılır.

Kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin maaşı dışında düzenli olarak ödenen prim, ikramiye, yemek yardımı ve yol yardımı gibi ek ödemeler de dikkate alınır. Söz konusu ek ödemelerin brüt tutarları, kıdem tazminatı hesaplamasına dahil edilir ve işçinin toplam tazminat miktarını artırır. Ancak bu tutarlar belirlenirken düzenli ödemelerin hesaplamaya dahil edilmesi önem taşır.

Kıdem Tazminatında Dikkate Alınmayan Ödemeler

Kıdem tazminatının hesaplanmasında bazı ödemeler dikkate alınmaz. Bunlar genellikle işçinin sürekli veya düzenli olmayan ek gelirleridir. Örneğin, tek seferlik yapılan prim ödemeleri, fazla mesai ücretleri ve dönemsel ya da geçici yardımlar (örneğin bayram harçlığı) kıdem tazminatı hesaplamasında yer almaz. Aynı şekilde işçiye sağlanan özel avantajlar veya işverenin inisiyatifine bağlı düzenli olmayan ödemeler de tazminat hesaplamasında dikkate alınmaz.

İşçinin sosyal haklarından olan sağlık sigortası, bireysel emeklilik katkı payları gibi yan haklar ve işveren tarafından karşılanan sosyal yardımlar da kıdem tazminatı hesaplamasına dahil edilmez. Bu tür ödemeler işçinin brüt maaşına eklenmediği için tazminat tutarını etkilemez. Kıdem tazminatının adil şekilde hesaplanabilmesi için bu ayrımların net olarak anlaşılması ve uygulanması önemlidir.

Kıdem Tazminatı Ödeme Süresi Ne Kadardır?

Kıdem tazminatının ödenme süresi, işçinin işten ayrıldığı veya çıkarıldığı tarihten itibaren başlar. İş Kanunu’na göre işveren, işçinin kıdem tazminatını iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren makul süre içinde ödemekle yükümlüdür. Uygulamada bu sürenin 30 günü aşmaması gerektiği kabul edilir. Ödeme süresinin uzaması durumunda işçi, yasal yollarla işverenden gecikme faizi talep edebilir.

İşverenin kıdem tazminatını zamanında ödememesi durumunda işçi yasal haklarını kullanarak hukuki sürece başvurabilir. Bu durumda mahkeme işverenden gecikme faizi ile birlikte tazminatın ödenmesini talep edebilir. Gecikme süresi boyunca işverenin ödeyeceği faiz oranı yasal mevzuat çerçevesinde belirlendiği için işçiye tazminat hakkını koruma altına alır. Bu nedenle işverenlerin işten çıkış tarihinden itibaren kıdem tazminatını zamanında ödemeleri önem taşır.

Kıdem Tazminatı Neden Verilir?

Kıdem tazminatı nedir öğrendik. Peki neden verilir? Kıdem tazminatının en temel amacı işçinin belirli bir süre boyunca işverene sağladığı faydanın karşılığını verebilmektir. Kıdem tazminatı alan işçi yeni iş bulma sürecini daha kolay geçirebilir. Aynı zamanda işsiz kaldığı sürede hayatını bu tazminat sayesinde idame ettirebilir.

İşçinin Kıdem Tazminatı Almasının Şartları

● 4857 sayılı İş Kanunu’na göre işçi statüsünde olmak

● Bir yıl boyunca aynı işyerinde kesintisiz çalışmak

● İşten haksız yere çıkarılmış olmak

● Hayatını kaybetmiş olmak

İşçi Hangi Hallerde Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?

Çalışanlar iş akdine son verildiğinde şu durumlarda kıdem tazminatı alabilir:

● İşçinin kanunda yer almayan haksız sebeplerden dolayı işten çıkarılması

● Emekliliğe hak kazanmış olmak

● Kadın çalışanların evlendikten sonraki 1 yıl içinde işten çıkmak istemesi

● Erkek çalışanın askere gitmesi

● İşin çalışanın sağlığını ve yaşamını tehlikeye sokması

● Çalışanın cinsel tacize uğradıktan sonra bunu işverene bildirmesi ve işverenin bir işlem yapmaması

● İşverenin çalışandan yasadışı bir iş yapmasını istemesi

● Çalışanın, işverenin ya da birlikte çalışmak zorunda olduğu başka bir kişinin taşıdığı bulaşıcı hastalığa yakalanması

● İşverenin iş sözleşmesinde yanlış bilgi vermesi

● İşverenin çalışanın aile fertlerine hakaret etmesi, onur kırıcı davranışlarda bulunması

● Malullük durumunun oluşması

● Çalışanın ölmesi

● İşyerinde bir haftadan daha fazla işin durmasına neden olacak bir durumun meydana gelmesi

İşçi Hangi Hallerde Kıdem Tazminatı Alamaz?

Şu durumlarda çalışanlar kıdem tazminatı alamazlar:

● İşçinin kendi kusurları sebebiyle hastalanması, engelli duruma düşmesi ve buna bağlı olarak işe devam etmemesi

● İşçinin işe girerken işverene yanıltıcı bilgi vermesi

● İşçinin işverenin ailesine ve kendisine kötü fiillerde bulunması

● Çalışanın meslek sırlarını ifşa etmesi

● İşçinin iş güvenliğini tehlikeye atması

● Çalışanın tutuklanması

Kıdem Tazminatı Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Kıdem tazminatı gibi çalışan alacaklarında zamanaşımı süresi iş sözleşmesinin feshine göre değişiklik gösterir. 25.10.2017 tarihinden önce yapılan iş sözleşmesinin feshinde kıdem tazminatı zamanaşımı süresi 10 yıldır. Bu tarihten sonra yapılan fesihlerde ise tazminat zamanaşımı süresi 5 yıl ile sınırlıdır. Her iki durumda da zamanaşımı süresi sözleşmenin feshi ile başlar.

Kıdem Tazminatının Hesabında Dikkate Alınacak Ödemeler Nelerdir?

Şu ücretler kıdem tazminatı hesaplamasına dahil edilir:

● Yemek yardımı

● Yol yardımı

● Gıda yardımı

● Konut yardımı

● Çocuk yardımı

● Eğitim yardımı

● Yakacak yardımı

● Taşıt yardımı

● Sağlık yardımı

● Aile yardımı

● Sosyal yardım niteliğindeki ödemeler

● Sürekli olarak ödenen primler

Bonus:)

Online Ön Muhasebe Programı Logo İşbaşı‘nın geliştirdiği Maaş Bordro Hesaplama aracıyla kolayca Kıdem ve İhbar Tazminatınızı hesaplayabilirsiniz. Hesaplamak İçin Tıklayınız.

Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği ön muhasebe programı Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de internet erişimi olan her yerden ön muhasebenizi takip edin!

14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.

Hangi Durumlarda İstifa Edilirse Kıdem Tazminat Alınır?

Çalışanın istifa etmesi durumunda kıdem tazminatı ödenmez. Fakat şu durumlarda çalışan istifa etse dahi kıdem tazminatı alabilir:

● Çalışanın askerlik için istifa etmesi

● Çalışanın normal maaş dışındaki prim, ikramiye gibi ücretlerinin ödenmemesi

● Çalışanın sağlık problemlerinin iş faaliyetine uygunsuzluğunun açıkça belgelenmesi

● İşçinin resmî tatillerde zorla çalıştırılması ve ücretinin ödenmemesi

● Yıllık izinlerin kullandırılmaması

● İşverenin uygunsuz davranışlarda bulunması

Yıllık Kıdem Tazminatı Ne Kadar 2024?

2024 yılı itibarıyla kıdem tazminatında yapılan önemli güncellemeler işçilerin yıllarca verdiği emeğin karşılığını daha adil şekilde almasını sağlar. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 05.07.2024 tarihinde yayımlanan genelgeye göre kıdem tazminatı tavan tutarı yeniden belirlenmiştir. 01.07.2024 tarihinden itibaren işçilere ödenecek kıdem tazminatının yıllık tavan tutarı 41.828,42 TL olarak güncellenmiştir.

Düzenleme, kıdem tazminatının işçilerin iş güvencesi ve mali destek sağlama işlevini daha etkili şekilde yerine getirmesini amaçlar. 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında işveren tarafından haklı sebep olmaksızın işten çıkarılanlar, haklı nedenlerle işi bırakanlar veya emeklilik gibi durumlarla işine son verenler bu haktan yararlanabilir. Yıllarca süren emek ve çalışmanın karşılığını almak üzere tasarlanmış olan kıdem tazminatı, işçi haklarının korunmasında kilit rol oynar. Örnek vermek gerekirse asgari ücretle çalışan bir işçinin kıdem tazminatı tabanı 35.058,68 TL olarak belirlenmişken, tavan miktar ise 150.018,75 TL’ye ulaşmıştır. Yıllık çalışma süresine göre değişen kıdem tazminatı miktarları, işçilerin çalışma ömrü boyunca elde ettiği hakların daha net şekilde ortaya konulmasını sağlar. Örneğin, bir yıl çalışmış bir işçinin brüt kıdem tazminatı 20.002,50 TL iken, 20 yıl hizmeti bulunan bir işçinin alacağı tazminat miktarı 397.423 TL olarak hesaplanır.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı hesaplaması işçinin brüt maaşı ve işyerinde çalıştığı süreye göre yapılır. İşçinin her bir yıllık hizmet süresi için 30 günlük brüt maaşı esas alınır. Örneğin, brüt maaşı 12.000 TL olan ve 7 yıl çalışmış bir işçi için kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır: 12.000 TL x 7 yıl = 84.000 TL. Hesaplama, işçinin iş yerindeki toplam hizmet süresi ve brüt maaşı dikkate alınarak yapılır.

Eğer işçinin brüt maaşı kıdem tazminatı tavanını aşarsa hesaplama tavan tutarı üzerinden yapılır. 2024 yılı için belirlenen kıdem tazminatı tavanı 41.828,42 TL’dir. Bu durumda işçinin brüt maaşı tavanı aşsa bile tazminat hesaplaması tavan tutarı üzerinden yapılır. Örneğin, brüt maaşı 45.000 TL olan ve 10 yıl çalışmış bir işçi için kıdem tazminatı hesaplanırken, her yıl için 41.828,42 TL esas alınır ve toplamda 41.828,42 TL x 10 yıl = 418.284,20 TL tazminat ödenir.

Kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınması gereken diğer unsurlar arasında işçinin aldığı ek ödemeler, ikramiyeler ve sosyal haklar da yer alır. Bu ödemeler brüt maaşa eklenerek toplam kıdem tazminatı tutarını artırabilir. İşverenler, işçilerin hak ettiği kıdem tazminatını doğru şekilde hesaplamak ve ödemekle yükümlüdürler.

Kıdem Tazminatı ile İhbar Tazminatı Arasındaki Fark Nedir?

Kıdem tazminatı sözleşmenin feshi durumunda işveren tarafından ödenir. İhbar tazminatı ise sözleşmenin feshi durumunda yasal dönemler içerisinde ihbarda bulunmayan tarafından ödenir. Kıdem tazminatı işveren tarafından ödenirken ihbar tazminatı hem işveren hem de işçi tarafından ödenebilir. Kıdem tazminatı ödendiğinde ihbar tazminatı ortadan kalkar.

Kıdem Tazminatı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

● Kıdem tazminatı nedir?

Kıdem tazminatı iş sözleşmesinin feshi durumunda işveren tarafından işçiye ödenen toplu ücrettir.

● Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?

Kıdem tazminatı işçinin işyeri bünyesinde çalıştığı yıl sayısına göre hesaplanır. Her bir yılın 30 günlük brüt ücreti esas alınır.

● Kimler kıdem tazminatı alabilir?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre işçi statüsünde çalışan herkes kıdem tazminatı alabilir.

● İstifa eden kişi kıdem tazminatı alabilir mi?

Kendi isteğiyle istifa eden çalışan kıdem tazminatı alamaz.

Kıdem Tazminatı Almak İçin Kaç Yıl Çalışmak Gerekir?

Kıdem tazminatı alabilmek için aynı işyerinde en az 1 yıl boyunca çalışmak gerekir. Aynı işverene ait başka işyerlerindeki toplam çalışma süresinin 1 yılı geçmesi de kıdem tazminatı almak için yeterlidir. 1 yıllık süre doldurulduktan sonra üzerine eklenen aylar da hesaplamaya dahil edilir. Örneğin 1 yıl 8 ay aynı işyerinde çalışan bir işçi için 1 yıllık brüt ücret hesaplanır, aynı zamanda 8 ay da hesaplamaya dahil edilir.

Kendi İsteği ile İşten Ayrılan Tazminat Alır Mı?

Kendi isteği ile işten ayrılan çalışan kıdem tazminatı alamaz. Yönetmeliğe göre çalışanın kıdem tazminatı alabilmesi için çıkmak zorunda kalması, çıkarılması gerekir.

Uzun Yıllar Çalışan İşçi İstifa Ederse Tazminat Alır mı?

Çalışan işçi ne kadar süre boyunca çalıştığı fark etmeksizin kendi isteğiyle istifa ederse kıdem tazminatı alamaz. Çalışanın istifa etmek zorunda kalması, işe devam edemeyecek olması ve işverenin aykırı davranması gibi durumların oluşması gerekir.

İşverenin Kıdem Tazminatı Ödemeden Çalışanı Çıkarma Hakkı Var Mı?

İşveren yasal olarak şartları taşıyan bütün işçilere kıdem tazminatı ödemek zorundadır. Fakat çalışanın kendi kusuru ve hatası sebebiyle yapılan işten çıkarmalarda işveren kıdem tazminatı ödemez.

On binlerce işletme sahibinin tercih ettiği ön muhasebe programı Logo İşbaşı’nda göndereceğiniz e fatura ve e arşiv fatura için yıllık 1000 kontör HEDİYE! Üstelik ücretsiz e-faturaya geçiş danışmanlığı ile yerinizden kalkmadan, 15 dakikadan daha az bir zamanda hızlı ve kolayca e-faturaya geçebilirsiniz. Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği Logo İşbaşı’nı 14 gün boyunca ücretsiz deneyebilirsiniz.

Kullanan 10 kişiden 9’unun tavsiye ettiği e fatura programı olan Logo İşbaşı’nı deneyin, binlerce işletme sahibi gibi siz de Ücretsiz e-dönüşüm danışmanlığımız ile e-faturaya geçin ve internet erişimi olan her yerden e-fatura kesin.

14 Gün Ücretsiz Denemek İçin Tıklayın.

Bu yazımızı okuyanların ilgisini çeken diğer yazılarımızı siz de incelemek isterseniz aşağıda bulabilirsiniz;